Het begint vooral met het krijgen van meer zelfinzicht.
Ligt een burn-out voor jou op de loer?
Meer inzicht in wat je voelt, inzicht in je gedrag (richting anderen en vooral jezelf) en inzicht in waar je gelukkig van wordt. Om daar achter te komen is het van belang daadwerkelijk tijd voor jezelf vrij te maken.
Kijk eens goed naar jezelf en wees open en nieuwsgierig.
De meeste mensen ontdekken vaak pas laat dat ze niet goed voor zichzelf zorgen, en merken dit pas wanneer ze volledig onderuit gaan. Ze worden ziek, depressief, overmatig moe, of voelen zich volledig uit balans. Om een burn-out te voorkomen is het belangrijk om de eerste signalen van oplopende stress zo vroeg mogelijk te herkennen. Hoe eerder je klachten bij jezelf herkent en ermee aan de slag durft te gaan, hoe sneller en zichtbaarder het resultaat.
Maak dus tijd vrij voor jezelf, en kies activiteiten die je helpen te ontspannen, zoals wandelen, sporten, even helemaal ‘niks doen,’ of je gedachten opschrijven. Je hoeft niet direct op zoek naar oplossingen; het gaat erom nieuwsgierig naar jezelf te zijn. Wat voel je? Welke reacties merk je bij jezelf op? Door deze signalen serieus te nemen, kun je stress en overbelasting eerder onder controle krijgen.
Hieronder staan een aantal symptomen die belangrijk zijn om bij jezelf te herkennen.
Symptomen van chronische stress
De belangrijkste symptomen van te veel stress
Stress kan zich op verschillende manieren uiten. Hieronder vind je een overzicht van de meest voorkomende symptomen:
Lichamelijke klachten
- Spierpijn, nek- en rugpijn
- Hoofdpijn
- Maag- en darmklachten
- Vermoeidheid
- Slaapproblemen
- Overmatig zweten
Gevoelsklachten
- Angstig of onrustig zijn
- Sneller huilen
- Sneller geïrriteerd raken
- Stemmingswisselingen
Gedragsklachten
- Bazig gedrag tegenover anderen
- Nachtelijk tandenknarsen
- Besluiteloosheid en zaken onaf laten
- Meer roken, alcohol drinken, of snoepen
- Chagrijnig zijn op zondag omdat het weekend eindigt
Denkklachten
- Vergeetachtigheid
- Gebrek aan concentratie
- Meer zwart-wit denken
- Malende gedachten die niet stoppen
- Vluchtgedachten en fantasieën
- Ontevreden zijn over jezelf en/of je omgeving
Er zijn nog meer stresssymptomen, die voor iedereen anders kunnen zijn. Sommige mensen krijgen bijvoorbeeld last van haaruitval of raken in een onbereikbare verliefdheid verstrikt. Bij stress reageren sommigen met sociale isolatie, terwijl anderen juist meer gezelschap zoeken. Ook lichamelijke reacties verschillen: de één krijgt diarree, de ander juist constipatie.
Voor ieder is er vaak één signaal dat het meest kenmerkend is. Door je eigen, vroegste stresssignalen te herkennen, kun je jouw stressniveau beter onder controle houden.
Ontstaan van stress en burn-out
Mogelijke oorzaken van het ontstaan van stress en burn-out zijn:
- Zware emotionele taakeisen: Werk dat emotioneel veel van je vraagt en aan je vreet.
- Gebrek aan steun: Moeilijkheden met samenwerken, of je vaak alleen en ongezien voelen in het werk.
- Gebrek aan voldoening: Niet het gevoel hebben dat je werk nuttig is of dat je kunt genieten van het resultaat.
- Verstoorde werk-privébalans: Werk dat voortdurend invloed heeft op je privéleven en rustmomenten verstoort.
- Werkdruk: Te veel of te complex werk voor de beschikbare tijd, waardoor het nooit af is en nooit goed genoeg lijkt.
- Financiële druk: Spanningen door onzekerheid of financiële zorgen.
- Relatieproblemen of scheiding: Persoonlijke relatieproblemen kunnen zwaar drukken op je mentale energie.
- Mantelzorg: Een onderschat, maar steeds vaker voorkomend probleem. De zorg voor een naaste vergt zowel tijd als emotionele energie.
- Verlies van een dierbare: Rouw kan intens en langdurig zijn en grote invloed hebben op het energieniveau en de mentale balans.
Natuurlijk speelt ook persoonlijke aanleg mee bij het ontstaan van burn-out.
De een raakt sneller burn-out dan de ander. Mensen die aanleg hebben zijn over het algemeen zeer loyaal, trouw, integer en leggen de lat hoog voor zowel zichzelf als hun omgeving. Prachtige eigenschappen die tevens een valkuil zijn. Ook gebeurtenissen in het privé leven kunnen de belasting zodanig doen oplopen dat burn-out ontstaat.
Verstoorde privé-werk balans
In de meeste gevallen speelt de arbeidsbelasting echter een grotere rol dan de privé problemen. Vaker wordt het privé leven verstoord door werkproblemen dan dat privé problemen het vermogen om te werken aantasten (zie de research van Sabine Geurts, katholieke universiteit Nijmegen).
De balans tussen belasting en belastbaarheid ziet er niet voor ieder hetzelfde uit. Bovendien kan het verhogen van sommige vaardigheden een mens helpen om burn-out te voorkomen.
Al met al blijkt de voornaamste oorzaak van burn-out de arbeidsbelasting. Als iemand burn-out raakt, dan is het meestal doordat het werk te belastend is.
Burn-out herkennen: 6 signalen
Wist je dat de term “burn-out” voor het eerst werd gebruikt in 1974 door de Amerikaanse psycholoog Herbert Freudenberger? Hij gebruikte de term om een toestand te beschrijven waarin mensen zich volledig uitgeput voelen, zowel fysiek als emotioneel.
Freudenberger ervoer zelf een burn-out en ontdekte dat de aandoening vaak voorkomt bij mensen met veel verantwoordelijkheden en een sterke betrokkenheid bij hun werk.
Signalen van een groeiende burn-out kunnen bij individuen en in teams onder andere zijn:
- Zelfverwaarlozing of slordigheid in het werk
- Vermijden van direct contact (isolement)
- Frequentere infecties (bijvoorbeeld virusinfecties)
- Kortdurend, frequent ziekteverzuim (vier keer per jaar of vaker)
- Gebrek aan initiatief; minder motivatie (zoals te laat komen of vroeg weggaan)
- “Presenteïsme” (aanwezig zijn zonder veel te doen)
Zelfbescherming
Duidelijk is dat mensen, als de spanning groeit, de hakken in het zand zetten en dat hun betrokkenheid bij de organisatie vermindert. Dit is zelfbescherming. Zonder dat het op die manier een bewuste keuze is. Het is een vanzelfsprekend gevolg van hun toestand – het is immers hoog tijd dat de spanning afneemt voordat hij zodanig hoog oploopt dat hun gezondheid op het spel komt te staan.
Stel jezelf de volgende vragen
Het kan helpen om regelmatig stil te staan bij hoe je je voelt en hoe het met je gaat. Stel jezelf de volgende vragen:
- Wat is er teveel?
Denk aan zaken zoals te veel taken, hoge werkdruk, te veel veranderingen, ziekteverzuim, verantwoordelijkheid, of informatie. - Wat is er te weinig?
Zijn er bijvoorbeeld te weinig medewerkers, onvoldoende aanwezigheid van je leidinggevende, een onduidelijke taakverdeling, weinig samenwerking, weinig regelmogelijkheden (autonomie in je werk), of te weinig verantwoordelijkheid? - Sociale context en werkcontacten die draagkracht beïnvloeden
Wie “dragen” met je mee? Is er voldoende steun vanuit werk en privé?
Bijvoorbeeld: een luisterend oor thuis, ondersteunende collega’s, of lastige omstandigheden zoals een recent verlies of een ziek kind thuis. - Overig
- Slaap je voldoende?
- Heb je plezier in je werk?
- Wanneer ervaar je stress?
Bovenstaande geeft aardig weer waar je op moet letten. Lees dit regelmatig door en geef dan ook eerlijk antwoord op de vragen en opmerkingen. Herken je ze? Heb je hier regelmatig last van? Baart het je (soms) zorgen? Zie het als een cadeau aan jezelf door serieus aan de slag te gaan met het vergroten van je inzicht. Dit inzicht in jezelf krijg je door meer beschouwend en nieuwsgierig naar jezelf te kijken. Zonder oordeel of angst. Dit is een verschil tussen piekeren en zelfreflectie. En door het stellen van de juiste vragen geef je richting aan je leven.
Stilstaan bij wat je echt belangrijk vindt, kan een sterke motivatie zijn om de zaken voortaan anders aan te pakken.
Wil je meer weten? Simple Check werkt met coaches samen die gespecialiseerd zijn in burn-out en burn-out preventietrajecten. Meer informatie hierover vind je hier. En wil je graag een gratis intakegesprek? Dat kan! Neem gerust contact met ons op.
Dit artikel geeft meer informatie over diagnose en behandeling van een burn-out.
