Is vasten een gezonde traditie?

Eén keer per maand een sapdag, een vast- en wandelvakantie, een detoxkuur bij de start van een nieuw seizoen of vasten volgens een geloof of traditie: het is allemaal heel erg trendy. Maar doet het je ook goed?

Vasten volgens traditie en geloof

• Eén van de vijf plichten van moslims is het vasten tijdens de dertig dagen van de maand Ramadan. De regel is dat moslims van zonsopgang tot zonsondergang niets eten en niets drinken. Ter afsluiting van deze periode is er een iftaar-maaltijd. Dat is een overvloedige maaltijd met vrienden en/of buren. Ook de bijbel kent het ritueel van vasten
• Het Oude Testament vereiste vasten slechts bij één gelegenheid, namelijk op de Grote Verzoendag. Dit gebruik werd “de vastendag” of “het vasten” genoemd. Verder gebeurt het in allerlei situaties van nood en gaat samen met gebed en vaak met bijbehorende offers.
• En in het katholieke zuiden was het een gebruik om de zes weken tussen carnaval en Pasen, met uitzondering van de zondagen, te vasten.

In het algemeen wordt vasten gezien als een religieuze plicht waarvoor men beloning verwacht. Vaak wordt de nabijheid van God en ook zelfbeheersing als doel genoemd.

Vasten om af te vallen of ontslakken

Verder is vasten ook bekend (en populair) als middel om af te vallen of te ontslakken. “Een vastenkuur kan in bepaalde omstandigheden inderdaad een goed idee zijn”, vindt dr. Nathan (endocrinoloog ). “Bij veel mensen die veel verzurende voeding eten – d.w.z. voeding met te veel suikers en vetten – is de zuurgraad (pH) van het organisme verstoord waardoor dit minder goed functioneert. Geregeld een kuur met fruit en groenten inlassen – levensmiddelen die de verzuring counteren en de pH reguleren – zal hun gezondheid zeker goed doen”, legt ze uit. Dit kan op verschillende manieren. Je kunt helemaal vasten, waarbij je niets eet en alleen kruidenthee en water drinkt. Of je kunt iets minder streng vasten door niets te eten, maar wel fruit- en groentesappen te drinken. Je moet wel opletten dat je zo’n kuur niet gebruikt om vervolgens door te slaan in het eten van veel ongezonde vetten of producten met toegevoegde suikers e.d. “Dat zou het lichaam tweemaal onder stress zetten: een eerste keer omdat je het leeuwendeel van de tijd ongezond eet en een tweede keer omdat je van heel veel calorieën plots overschakelt op heel weinig calorieën”, aldus dr. Nathan.

Ook als je last hebt van een moeizame spijsvertering, kun je baat hebben bij een vastenkuur.

“Wie vaak een beslagen tong, een plakkerige mond en een opgeblazen gevoel heeft, kan zijn spijsverteringsstelsel nu en dan wat rust gunnen door te vasten.”

Langzaam opnieuw beginnen

Na iedere (!) vastenkuur – hoe lang die ook duurt – moet je altijd langzaam opnieuw beginnen met de normale voeding. Zorg er bijvoorbeeld voor dat je na een sapdag niet te veel ‘zure’ producten op je menu zet; “De galblaas wordt dan enorm geprikkeld, met buikpijn en diarree tot gevolg”, aldus dr. Nathan.

Sapvasten

Verreweg de meeste meest bekende vorm van vasten, is de zogenaamde ‘sapvasten’ (volgens de methode van dr. Bircher Benner). Deze Zwitserse arts ontwikkelde een vorm van vasten die allerlei voordelen heeft boven andere vormen. De sappen van vruchten en groentes hebben namelijk veel mineralen en vitamines. En de koolhydraten die ze bevatten zijn licht verteerbaar. Daardoor gebeurt het afbreken van vet veel geleidelijker dan bij bijvoorbeeld theevasten.

Voorzichtig met vasten

Omdat je minder energie binnenkrijgt dan je lichaam nodig heeft, haalt je lichaam eiwitten uit je spieren. Daarom is het raadzaam dit niet langer dan enkele dagen achtereen te doen. Na langere tijd wordt waardevol spierweefsel afgebroken en krijgt het lichaam niet alle voedingsstoffen die het nodig heeft.

5 dagen vasten per maand met behoud van je gezondheid

Onderzoekers van de USC Leonard Davis School of Gerontology deden onderzoek naar een andere vorm van vasten: het eten van slechts tussen de 750 – 1100 calorieën, 5 dagen in de maand. Zij voerden hun experiment uit met honderd deelnemers in de leeftijd 20 tot 70 jaar. De proefpersonen werden in twee groepen verdeeld. De eerste groep moesten drie maanden lang eten volgens hun gewone eetpatroon. Proefpersonen in de tweede groep kregen elke maand een aangepast dieet waarbij ze vijf dagen lang tussen de 750 en 1100 calorieën binnen kregen. De vastende proefpersonen waren na drie maanden in betere gezondheid dan de controlegroep.

Uit de resultaten van dit onderzoek blijkt dat 5 dagen per maand vasten een positieve invloed heeft op bloeddruk, gevoeligheid voor insuline en dat het ontstekingsremmend werkt.

Behoud van spiermassa

Daarnaast blijkt dat het een positieve invloed heeft op het lichaamsvet zonder de spieren aan te tasten. En het heeft, volgens de onderzoekers, een gunstig effect op hart- en vaatziekten, kanker, diabetes en veroudering.

Betere gezondheid

De vastende proefpersonen waren na drie maanden in betere gezondheid dan de controlegroep. Om zeker te weten dat er geen toeval in het spel was, werd de controlegroep daarna ook op het vasten-dieet gezet. Ook zij lieten na drie maanden dezelfde verbeteringen zien.

Het mooie was dat de verbeterde gezondheid ook stand hield nadat alle proefpersonen weer gewoon waren gaan eten.

Let op: ieder lichaam is anders

Het is vooral belangrijk te beseffen dat iedereen echter anders reageert op een vastenkuur. Sommige mensen verdragen een kuur absoluut niet: ze krijgen snel last van een te lage bloedsuikerspiegel (hartkloppingen, bleekheid, misselijkheid, transpireren, intense vermoeidheid), voelen zich slecht en vallen zelfs flauw. Is dat bij jou het geval, dan zijn al te drastische kuren – enkel fruit en groenten bijvoorbeeld – niet verstandig. Vul dan aan met volkorengranen (rijst, bulgur, quinoa), gekookte vis, geroosterd wit vlees.

Een vastenkuur mag je in geen geval uitputten en je niet beletten om een normaal leven te leiden. Gebeurt dat toch, dan is de kuur te streng en moet je ermee stoppen of het aanvullen met andere levensmiddelen zoals zetmeelproducten (aardappelen, deegwaren).

Effecten op termijn

De effectiviteit van een dieet is van veel factoren afhankelijk. Snel veel gewicht verliezen is nooit verstandig, vermijd daarom de zogenaamde crashdiëten. Mensen met ernstig overgewicht (bmi > 30) kunnen beter een diëtist raadplegen voor een dieet op maat, dan zelfstandig een dieet volgen.

Bron:
https://www.gezondheidsnet.nl/overgewicht-en-afvallen/is-vasten-goed-voor-de-gezondheid
http://www.bedrock.nl/2017/03/22/5-dagen-vasten-gezond/
https://www.allaboutprayer.org