Feiten en fabels over voeding en gezondheid
- Halvanaise is gezonder dan fritessaus. Fabel!
Fritessaus bevat 25% of 35% vet, yogonaise 25%, halvanaise 40% en mayonaise 80% vet. Maak ze minder vet door er een paar eetlepels magere yoghurt of kwark aan toe te voegen en maak ze extra smakelijk met groene kruiden en een fijngehakt uitje. Deze sauzen op basis van olie bevatten vooral de goede ‘onverzadigde’ vetten. - Brood is een dikmaker. Fabel!
Het is een fabeltje dat brood een dikmaker is. Met name het smeersel en het beleg zijn daarvoor verantwoordelijk. Een dikke of dubbele snee brood is juist een uitstekende basis voor een gezond leefpatroon. Besmeer het brood dun met een halvarine of light-product uit een kuipje en kies voor belegsoorten met minder vet en suiker. Denk ook eens aan sla en plakjes tomaat, komkommer en avocado voor op brood. Volkorenbrood heeft de voorkeur; daarin zitten veel vezels, B-vitamines en jodium. - Eén keer per week vis eten is goed voor uw hart. Feit!
Vis is gezond omdat het omega-3 vetten bevat. Het zijn vetten die een speciale samenstelling (veel onverzadigd vet) hebben en die vrijwel alleen in vis en bijvoorbeeld schaal- en schelpdieren voorkomen. Visvetten maken de kans op hart- en vaatziekten kleiner. Eet daarom één keer per week vis bij de warme maaltijd of bij de broodmaaltijd. Denk ook aan toastjes met vis. Het is ook prima als u twee keer per week vis eet, maar de grootste winst voor uw gezondheid valt te behalen als u van geen vis eten, naar één keer per week gaat. Kies vooral vette vis, zoals makreel of zalm. - In een kroket zitten vooral gezonde vetten. Fabel!
Het is fifty-fifty, de helft van de vetten zijn verzadigd (ongezond) en de andere helft onverzadigd. - Vis en spinazie kun je prima samen eten. Feit!
Er is jarenlang gewaarschuwd voor de combinatie vis en bladgroenten. Inmiddels blijkt dat het onderzoek waar dit op gebaseerd was, niet klopte. Daarom heeft het Voedingscentrum het advies onlangs ingetrokken. - In groente zit vooral vitamine C. Fabel!
Vitamine C zit met name in fruit zoals sinaasappels en kiwi’s, en in sommige groentesoorten waaronder paprika en kool. In veel groenten zit een stuk minder vitamine C, maar zitten tal aan andere vitamines en mineralen. Zo zit in spinazie veel foliumzuur en in wortel veel vitamine A. - Tarwe is even goed als spelt. Feit!
Speltbrood is hip omdat het gezonder zou zijn. Het verschil tussen spelt en tarwe is echter maar klein. Speltbrood bevat ook gewoon gluten, dus wie dit wil vermijden heeft hier niks aan. Wel verdragen sommige mensen spelt beter dan tarwe. Let dan wel op dat het product 100% spelt is, en er niet alsnog tarwe bij zit. - Rijstdrank is beter dan koemelk. Fabel!
Rijstdrank is niet te vergelijken met halfvolle melk. Er zitten bijvoorbeeld helemaal geen eiwitten in rijstdrank. Daarnaast bevat rijstdrink ook geen vitamine B2. Hiermee wijkt het niet alleen af van koemelk, maar ook van alle andere melkvervangers. Deze vitamine is namelijk wel aan andere melkvervangers toegevoegd. - Geitenmelk is beter dan koemelk. Fabel!
De samenstelling van geitenmelk lijkt veel op die van volle koemelk. Geitenmelk bevat alleen iets minder jodium. En, net als moedermelk, bevat geitenmelk minder lactose dan koemelk (10% minder). Mensen met lactose-intolerantie kunnen vaak wel geitenmelk drinken. Vanaf 12 maanden kunnen kinderen in plaats van opvolgmelk gewone melk drinken. Dat kan ook geitenmelk zijn in plaats van koemelk. Dat heeft geen nadelige gevolgen, maar ook geen bewezen voordelen. Melk en melkproducten leveren veel goede voedingsstoffen. Ze bevatten eiwit en zijn een bron van de vitamines B2, B12 en calcium. Onderzoek naar zuivel gaat voornamelijk over zuivel van koeien. We weten niet zeker of die effecten ook voor geitenzuivel gelden omdat er weinig onderzoek naar is gedaan bij mensen. - Vleesvervangers bevatten evenveel ijzer als vlees. Fabel!
In vleesvervangers zit minder ijzer dan in een stukje rood vlees, bleek uit ons onderzoek in 2014. Bovendien wordt het ijzer uit vleesvervangers minder goed opgenomen dan ijzer uit vlees. Het helpt om er wat sinaasappelsap bij te drinken – vitamine C verhoogt de opname van ijzer namelijk. - Een A-merk is altijd gezonder dan een huismerk. Fabel!
Dat hoeft niet zo te zijn. Uit een onderzoek van de consumentenbond naar zout in levensmiddelen in 2015 bleek namelijk dat de Heinz sandwichspread een stuk zouter is dan de sandwichspread van huismerken. Wel is het belangrijk een etiket goed te lezen, voordat je een product koopt. Er zit veel verschil in bijvoorbeeld toegevoegde suikers of smaakstoffen. - Haver is glutenvrij. Feit!
Van nature is haver een glutenvrij ras. Maar omdat haver regelmatig in aanraking komt met gluten bevattende granen, kan het voorkomen dat er toch gluten in haver zitten, behalve als de term ‘glutenvrij’ of het glutenvrij-logo op het etiket staat. - ‘Gewoon bewegen’ is even gezond als sporten. Feit!
Sporten is niet gezonder dan ‘gewoon bewegen’. Er zijn zelfs veel aanwijzingen dat de hele dag stilzitten juist schadelijk is voor de gezondheid. Ook als je aan het einde van de dag gaat sporten. Juist de hele dag door actief zijn en elke dag minimaal een half uur bewegen is gezond.De beweegrichtlijn voor volwassenen en ouderen luidt als volgt:
- Bewegen is goed, meer bewegen is beter.
- Doe minstens 150 minuten per week aan matig intensieve inspanning, zoals wandelen en fietsen, verspreid over diverse dagen. Langer, vaker en/of intensiever bewegen geeft extra gezondheidsvoordeel.
- Doe minstens tweemaal per week spier- en botversterkende activiteiten, voor ouderen gecombineerd met balansoefeningen.
- En: voorkom veel stilzitten.
- Als olijfolie niet van 1e persing is (=extra vergine), is het vet erin ongezond. Fabel!
De kwaliteit van het product is wel beter, maar de vetten zijn hetzelfde. - Als je ’s avonds na 19 uur eet, word je dik. Fabel!
Je lichaam denkt niet om 19.00 uur ‘ik doe helemaal niks meer’. Maar ga je ’s avonds snacken, dan is de kans groot dat je meer eet dan nodig. De verleiding om te veel te eten kan ’s avonds groter zijn. Als je moe bent zijn verleidingen moeilijker te weerstaan. De kans dat je aankomt is dan wel aanwezig. Daarnaast is het ook heel persoonlijk wie wanneer eet. Sommige krijgen ’s ochtends echt geen hap door hun keel, anderen kunnen een hele maaltijd wegwerken voor ze de deur uit gaan. Probeer elke dag 3 hoofdmaaltijden te eten en niet te veel ongezonde tussendoortjes. De balans is belangrijk. - Koffie houdt vocht vast. Fabel!
De cafeïne zorgt zelfs voor een snellere vochtuitscheiding. Niet meer dan anders, alleen sneller. - Extra vitamines slikken is nodig om gezond te blijven. Ten dele waar!
Voor velen geldt dat we voldoende vitamines en mineralen binnenkrijgen door gezond en gevarieerd te eten. Toch zijn er bepaalde groepen (zoals ouderen, zwangere vrouwen en kinderen) die extra vitamines nodig hebben. - Light is altijd goed voor de lijn. Fabel!
Sommige producten bevatten wel 30% minder energie, vet of suiker, maar geven toch nog steeds veel energie en bieden verder ook weinig gezonde voedingsstoffen. - Om af te vallen kun je beter vruchtensap drinken dan frisdrank. Fabel!
Een glas vruchtensap bevat ongeveer evenveel calorieën als een glas cola of sinas (± 105 kcal per glas van 250 ml). Druivensap bevat zelfs veel meer calorieën (160 kcal per glas), maar tomatensap bevat weer minder calorieën (43 kcal per glas). - Vet is slecht voor je. Fabel!
Vet is belangrijk in een gezond voedingspatroon. Maar zoals voor alle voedingsmiddelen geldt: ‘alles met mate’. Als je overgewicht hebt, is het goed om je ervan bewust te zijn dat vet veel calorieën bevat. Maar helemaal geen vet eten is een slecht idee. Vet is namelijk niet alleen een bron van energie maar ook een belangrijke bron van vitamine A, D en E. Deze vitamines zijn alleen in vet oplosbaar, niet in water. Zonder vet kun je ze niet goed opnemen. Daarnaast levert vet essentiële vetzuren (linolzuur en alfalinoleenzuur). Dit zijn vetzuren die je lichaam niet zelf kan maken. Je kunt ze alleen binnenkrijgen via voeding. Je cellen hebben deze vetzuren nodig als bouwstenen. Zo zijn vetten bijvoorbeeld nodig voor je ogen en om je hersenen en spieren goed te laten werken. - Koolhydraten moet je mijden tijdens het afvallen. Fabel!
Er zijn theorieën dat je tijdens afvallen helemaal geen koolhydraten moet eten, maar die theorieën delen we niet. Koolhydraten (zoals suiker) maken niet dikker dan andere voedingsstoffen. Maar als je er teveel van eet, dan zorgt dit wel voor gewichtstoename. Zeker tussendoortjes bevatten soms veel suikers en deze kunnen vaak makkelijk weggelaten of vervangen worden. - Het jojo-effect is onvermijdelijk als je snel gewicht verliest. Fabel!
Wanneer je snel veel afvalt is de kans groot dat je ook weer snel op je oude gewicht terugkomt. Dit hoeft niet waar te zijn. Door tegelijkertijd je voedingsgewoonten aan te passen kun je ervoor zorgen dat je op je nieuwe gewicht blijft. - Beter te zwaar dan te licht. Fabel!
Gezondheidsrisico’s nemen toe vanaf een bmi van 25. Zo geven de statistieken onder meer aan dat mensen met overgewicht eerder en vaker last krijgen van suikerziekte. Als je net op die grens zit is er niets aan de hand. Maar het grootste ‘gevaar’ is het gevaar om geleidelijk door te groeien naar echt te zwaar. Anderzijds, het komt ook voor dat mensen met een normaal gewicht zich bezig houden met afvallen. Dat is niet gezonder dan gewoon op je gewicht te blijven. - Teveel eiwit is schadelijk voor je lichaam. Feit!
Hoewel populaire diëten, zoals bijvoorbeeld het dr. Frank dieet, je anders willen doen geloven, is teveel eiwit wel degelijk schadelijk voor je lijf. Het is voornamelijk belastend voor je nieren, maar ook de zuurtegraad van je bloed verhoogt en er vindt een groter verlies van mineralen zoals ijzer, magnesium, zink en calcium plaats. - Wanneer je dorst krijgt ben je al te laat met drinken. Feit!
Water is belangrijk. Probeer daarom de hele dag door kleine beetjes water tot je te nemen. Een goede dagelijkse hoeveelheid vocht komt neer op 1,5 tot 2 liter. Voor erg actieve mensen is dit meer. Maar let op: te veel vocht is ook niet goed voor je.
Vond je het een leuke blog om te lezen? Neem dan ook een kijkje op onze blog: Wat is gezond, 7 denkfouten!
Bron: voedingscentrum / consumentenbond / optimalegezondheid
